De echte ondernemer

Je kunt een echte ondernemer herkennen als je merkt dat hij koerst op zijn gevoel en – hoewel het tegenwoordig helaas nogal een cliché is – recht door zee is. Alleen als je durft te vertrouwen wat je gevoel je zegt, kun je de snelheid van de ontwikkelingen bijhouden. Natuurlijk kun je ook veel leren uit het verleden. In zekere zin herhaalt de geschiedenis zich wel steeds, alleen verschilt het tempo van de gebeurtenissen. En hoe hoger de kloksnelheid in een sector, des te korter is de tijd dat je concurrentievoordeel kunt hebben. Met de tegenwoordige communicatiemiddelen als internet en mobiele telefonie (en nu ook al met combinaties van die twee, het is echt af en toe niet bij te houden) is een trend al snel een hype en korte tijd later alweer gepasseerd door een volgend idee of andere modieuze term. Als je niet intuïtief kunt reageren of zelfs anticiperen op de marktontwikkelingen, kun je het wel schudden (om zelf er ook maar eens een modieuze term tegenaan te gooien). Je kunt onderzoeken wat je wilt, maar als je eerst door een aantal procedures moet gaan voordat je tot een besluit komt, dan is het momentum meestal al voorbij, ook al staat het dan in een mooi rapport. Leren is zinvol en handig, maar je moet het niet overschatten. Volgens een rapport van de universiteit van Chicago wordt slechts acht procent onthouden van wat we op school leren.

Over onthouden gesproken: het is opvallend hoe weinig bedrijven van hun concurrenten weten. Ze weten van hun rivalen niet wat ze gaan doen. ernaar raden is niet hetzelfde als je intuïtie gebruiken. Een onderneming leiden is als het loodsen van een schip op de Rijn. Je moet achteroverleunen, je ontspannen en niet verder plannen dan de volgende bocht in de rivier. Pas als dat is gepasseerd, komt de volgende bocht in zicht en dan die daarna. Natuurlijk weet je de eindbestemming maar als je die eerste bocht niet goed doorkomt, zul je die eindbestemming ook niet halen. Zo is het ook met het ondernemerschap. Helaas hebben sommige ondernemers meer ego dan verstand. Je hebt iemand aan het roer nodig met een verrekijker, bij voorkeur iemand die zijn ogen openhoudt. Je weet namelijk nooit van tevoren uit welke hoek de verandering komt. Flexibiliteit is alles. Wees niet star of fantasieloos. Zaken doe je met gevoel, recht uit het hart. Een succesvol zakenman onderscheidt zich van anderen door passie en (tomeloze) energie. Hij slaat zonder te aarzelen toe als hij kansen ziet en verdraagt geen middelmatigheid. En – dit is een beetje mijn stokpaardje – hij staat te juichen als hij wordt geconfronteerd met een heus innoverend idee. Maar vervolgens geeft hij daar dan wel een draai aan de ideeën die hij overal vandaan haalt. En hier ook weer die flexibiliteit: hij verwerpt zijn ideeën even snel als ze opkomen; zijn aandacht verslapt sneller dan van een kind. Hij is voortdurend bezig zich te testen, altijd op zoek naar iets beters, iets waarbij hij een vreugdekreet niet kan onderdrukken. Wow! Wat een formidabel idee, dat we daar niet eerder op zijn gekomen!

Maakt die (succesvolle) ondernemer dan geen fouten bij het beoordelen van al die nieuwe plannetjes en ideeën? Natuurlijk wel. Dat is juist nodig. Je moet fouten maken om iets te leren, om iets te presteren. Anderen zijn er vaak als de kippen bij om hem te beschuldigen van inconsequenties. En logisch is hij daar ( gelukkig ) inderdaad schuldig aan. Als een idee de moeite waard is om in te geloven, is het ook de moeite waard om te veranderen. Juist die nuanceringen en het durven afwijken van eerder ingenomen standpunten maakt een idee uniek. De ondernemer gebruikt bestaande ideeën en doet er dingen mee waar iemand anders nooit opgekomen zou zijn. Als mensen zeggen dat ik inconsequent ben, beschouw ik dat in sommige gevallen als een compliment. Dat betekent namelijk (hopelijk) dat ik weer een stukje gegroeid ben.

Zeker driekwart van de fouten die ik onherroepelijk maakte, waren het gevolg van behoudzucht – niet door te ver te gaan. Je verdient niet veel geld door het bekende te vervolmaken, maar door op een onvolmaakte manier de kansen die het onbekende bieden te verkennen en te grijpen. Het is vaak een balans vinden tussen op het juiste moment investeren en ook weer nee te kunnen zeggen tegen je investeringsdrang, ondanks dat de omgeving met een sneltreinvaart investeert en expandeert. Je eigen weg kiezen en nee durven zeggen is vaak veel moeilijker dan gewoon meerennen met de kudde.

Terugkomend op de snelheid waarmee de dingen veranderen, en dus ook je concurrentiële voorsprong die soms zienderogen slinkt. In de startfase van Mercurius had ik in bepaalde situaties nog enige voorsprong op andere collega-ondernemers. Die voorsprong is er al lang niet meer. Dat hangt samen met de uitstekende informatie-infrastructuur die we hadden in onze groep. Iedereen kan tegenwoordig razendsnel over alle verlangde informatie beschikken. In de branche zal elke ondernemer zich dan ook zo snel mogelijk aan moeten passen, of zoals dat in vakjargon heet: re- engineeren. Je kunt zelfs kwaliteit geen voordeel meer noemen; bijna alles is vandaag de dag van goede kwaliteit. De markt selecteert niet meer op kwaliteit maar meer op diversiteit en vormgeving van producten en diensten. Ik beveel dan ook ondernemingen aan revolutionaire vernieuwing letterlijk tot de belangrijkste taak te maken. Aandacht voor vormgeving is een eerste stap. De invloed van vorm is enorm. En het zit overal in: van bewegwijzering tot de uitstraling van de formulieren die u gebruikt. Denk maar eens na over iets simpels als kleurkeuze. Geef je ogen goed de kost. Daar heb je ze voor. Volgens Lee Iacocca heeft vormgeving weinig met opsieren te maken maar is het een levensvisie. Neem waar. Scheur advertenties en illustraties uit, waarvan je vindt dat ze bijzonder zijn. Let op bewegwijzering, instructies. Maak dossiers voor goede en slechte vormgeving. Het is niet zomaar leuk, het helpt je bij het vormen van een visie, een mening.

Robert F. Zimmerman
Uit: ‘Ondernemersgeest’